Охшату-шагыштыру рэвешлэре? 2 примера 38

Тема:   “рәвеш”  темасын кабатлау                                            максат:         “рәвеш ” темасы буенча укучыларның белем һәм                                                                                                 күнекмәләрен  системага салу;                       укучыларның рәвешләрне сөйләм телендә гамәли куллана                                                             алуларына ирешеү,                                                                                                      гаиләдә  ата- анага хөрмәт тәрбияләү.   материал: н.в. максимов, м.з. хәмидуллина . татар теле, 6 класс, казан,                                         “мәгариф” нәшрияты,126-137 битләр.   җиһазлау: компьютер, башваткыч чишү өчен таблица; тарату материаллары-                                              карточкалар, гаилә турында рәсемнәр.   дәрес барышы   i.                                    ориентлашу һәм уңай мотивлар булдыру этабы. 1.          исәнләшү -                  исәнмесез, кадерле укучылар! бер-беребезгә елмаешып исәнләшәбез. бер-беребезгә нинди сүз әйттек? “исәнмесез”дән башка бер сүз әйтмәдек. ә нидән соң бер тамчы кояш артты дөньяда? нидән соң бер тамчы бәхет артты дөньяда? нидән соң шатлык нуры йөзләрдә? болар барысы чагыла безнең күзләрдә.   ii. уку мәсьәләсен кую.            башваткыч чишү. -                  бу башваткычны дөрес итеп чишкән очракта, урта баганада барыбыз өчен дә бик кадерле сүз килеп чыгар. а) кичә түгел; (бүген) ә) тау шикелле; (таудай) б) еш түгел; (сирәк) в) алай түгел; (болай) г) кызу түгел ; (әкрен)   б ү г е н     т а у д а й   с и р ә к   б о л а й       ә к р е н -                  укучылар, сез тапкан сүзләр кайсы сүз төркеменә карый? (рәвеш) -                  әйе, дөрес. бүген без сезнең белән “рәвеш ” темасы буенча белемнәребезне барларбыз, рәвешләрне кабатларбыз.нәрсә ул рәвеш? -                  җавапларыгыз төгәл булдымы икән, кагыйдә белән чагыштырыйк әле. (1 укучыдан укыту)   1 нче слайд.     эш яки хәлнең билгесен белдереп, ничек? күпме? кайчан? кая? кайда? нигә? сорауларына җавап бирә торган мөстәкыйль сүз төркеме  рәвеш  дип атала.       рәвеш күбрәк фигыльгә ияреп килә: яхшы җырлый (поет хорошо); татарча сөйләшә (говорит по-татарски); ерак бардык (ходили далеко)       рәвеш билгенең билгесен дә белдерергә мөмкин: бик тиз сөйләшә (разговаривает быстро).       рус теленнән аермалы буларак, татар телендә эш яки хәлнең билгесен белдерә торган сүзләр  үзе ачыклаган сүз алдыннан килә.       рәвешләр җөмләдә хәл, аергыч, хәбәр булып килергә мөмкин.   -                  җавапларыгыз дөрес булганмы , укучылар?         (әйе, дөрес) -                  афәрин. башваткычыбызга карыйк әле. кызыл шакмакларда нинди сүз килеп чыкты?         (гаилә) -                  ни өчен мин бу сүзне барыбыз өчен дә кадерле дидем? (чөнки гаилә безнең иң кадерле кешеләребездән тора)   -                  гаилә дигәч, без кемнәрне күз алдына китерәбез?         (бабай, әби, әти, әни, мин, энем, сеңелем, абый, апай)   -                  бу темага сөйләшкән  вакытта, , рәвешләр дә күп кулланыла. ә менә ни дәрәҗәдә куллана белүегезне мин шушы биремнәр аша тикшерегә уйлыйм.   iii. уку мәсьәләсен чишү буенча адымлап гамәлләр башкару этабы. 1.          биремне бүлеп бирү.                    1 нче төркемгә күп нокталар урынына тиешле рәвешләрне куеп языгыз                   2 нче төркемгә       шигырьне  сәнгатьле итеп укыгыз. рәвешләрнең ясалышы ягыннан төрен ачыклагыз.   2.          һәр төркемнең иҗади отчеты   1 нче төркем                     минем әбием )  матур.тик (кызларча) түгел, (әбиләрчә)  матур ул. аның йөзе ап-ак. бит уртасы кебек  )  гына алсуланып тора. аның шул  ак йөзенә көмеш кебек ак чәчлә (бик) тә,   (бик)  тә килешә. -                  хикәягез , рәвешләр өстәп язгач,  ничек үзгәрде, үзгәрдеме? (хикәя тагын да тулыланды, матурланды)   2 нче төркем. әниләр бәйрәме (с.сөләйманова)   иртүк (тамыр)  торып битен юган кем уяткан ләйләне? уятмаган, үзе торган- бүген (кушма)  әни бәйрәме.   пәрдәләрне ачып куйды, көн кояшлы, өй ямьле! яхшы (тамыр)  булсын, торсын- бүген (кушма)  әни бәйрәме.   өстәл өстен  кат-кат  (парлы)сөртте җәйде ап-ак җәймәне чиста булсын, пөхтә булсын бүген (кушма)  әни бәйрәме.   нәтиҗә -                  димәк, рәвешләр ясалышы ягыннан нинди төрләргә бүленә?   (тамыр, кушма, парлы, тезмә, ясалма)   2   нче слайд тамыр рәвешләр аз, бик, гаять, еш, күп, сирәк, соң, тиз, шактый, шәп, әле, элек   сәрвәр минем күзләремә туры карый. (к.т.)   ул элек үзенең сәламатлеге турында зарланмый иде. ясалма рәвешләр рәвеш ясагыч кушымчалар: ча-чә, лай-ләй, лата-ләтә, дай-дәй, тай-тәй, лап-ләп алыгыз, сезнеңчә булды.(г.н)   күрше бабайга кердем,     көйләп, бер сәлам бирдем. (ш. г.) парлы рәвешләр ике тамырдан (сүздән) ясалалар, сызыкча аша язылалар: ачыктан-ачык, төркем-төркем, элек-электән, тора-бара мосафирлар ашык-пошык атка чыгып утырыштылар. (ф.ә.) кушма рәвешләр ике тамырны (сүзне) кушып ясалалар: берсүзсез, көнозын, бервакыт, бераз, берзаман, быел аңа бераз хәлвә кисеп бирде. (к.н.) тезмә рәвешләр ике яки берничә тамырдан (сүздән) телеп ясалалар: чын күңелдән, әллә нигә бер, ул арада, көннәрдән беркөнне, тиз арада, җир җимертеп йөри. (г.м.) көннәрнең берсендә кияүнең ата-аналары мәҗлескә чакырылдылар.     таблицаны 1 укучыдан укыту. перфокарталар белән эш. -                  рәвешләрнең ясалышы буенча белемнәрегезне перфокарталар ярдәмендә тикшереп алыйк.   тамыр ясалма парлы кушма тезмә көнозын           шул арада           акчалата           тора- бара           гаять           олыларча           тиз           иртә-кич             -                  мөстәкыйль  тикшерү     )